„Mi više nijesmo Crnogorci nego Srbi“

Ukidanjem države Crne Gore, oduzeto je Crnoj Gori, ne samo kao državi, nego i kao posebnom narodnosno-političkom subjektu, pravo da ravnopravno sa drugim jugoslovenskim narodima i zemljama učestvuje u odlučivanju o stvaranju zajedničke države jugoslovenskih naroda i zemalja, u odlučivanju o uslovima ujedinjenja, o obliku zajedničke države, njenom ustrojstvu i položaju Crne Gore u njoj

Sistem je stvoren sa usmjerenjem da se učvrsti svijest o istorijskoj pravednosti i progresivnosti Odluke Podgoričke skupštine 1918. i njenom fundamentalnom doprinosu stvaranju jugoslovenske države. Time je stvoren i mit sa takvom sadržinom. Mit o progresivnosti njenog pripremanja i donošenja upravo na način kako je to i učinjeno.

2a) Analiza sadržine sveukupnosti pravno-regulativnih određenja Odluke Podgoričke skupštine daje rezultat: ni najmanja moguća vrsta autonomije ili lokalne samouprave nije data Crnoj Gori kao socijalnoj, političkoj i kulturnoj zajednici građana. Ni bilo koji oblik samostalnog kolektivnog subjektiviteta naroda Crne Gore kao integralne cjeline. Nije joj data nadležnost autonomije ili lokalne samouprave da može odlučivati o bilo kojem pitanju. Nije joj određeno ni pravo da, kao posebni samostalni subjekt, u novostvorenoj državi participira u donošenju odluka od egzistencijalnog značaja za narod njen. Niti je određeno, niti je makar nagoviješteno, da je crnogorsko ime, u bilo kom obliku i značenju, u bilo kojoj kombinaciji, elemenat imena države u kojoj će biti. Nema ni određenja da će teritorija Crne Gore u državnom ustrojstvu nove države zadržati crnogorsko ime. To je jedan od dokaza da je izvršeno sjedinjenje Crne Gore sa Srbijom, a ne njihovo ujedinjenje.

Da će se to dogoditi niko nije rekao ni riječi ni u procesima izbora ni na sjednici Podgoričke skupštine do usvajanja Odluke. A da su to znali i htjeli kreatori njenog teksta i ključni akteri načina njenog donošenja, kazao je potpredsjednik Skupštine Fatić dan poslije usvajanja Odluke na III sjednici Skupštine, kratkom rečenicom koja glasi: „Mi više nijesmo Crnogorci nego Srbi“.

Regija u okviru Srbije

Da Odlukom nije ostvareno ujedinjenje, nego da su „Vojvodina i Crna Gora prisajedinjene Srbiji“, utvrdio je još prije osam decenija srpski velikan u nauci ustavnog prava Slobodan Jovanović, naučnik koji je u najvećoj mogućoj mjeri precizno odabirao riječi u prikazivanju pravno regulativnih određenja. On je to iskazao utvrđenjem da su nakon donesenih odluka Crna Gora i Vojvodina imale jednak, u državnom pogledu desubjektiviziran položaj. Konstatovao je da to kazuje i sadržina Proklamacije regenta Aleksandra o ujedinjenju 1. decembra 1918. godine, šest dana poslije donošenja Odluke, u kojoj on Crnu Goru tretira kao inkorporirani dio države Srbije. Jednako kao Šumadiju, Mačvu i svaku drugu regiju u okviru Srbije.

Sve kazano uvjerava da je riječ „ujedinjenje“ smišljeno taktički umetnuta u tekst Odluke i da je motiv za to interesno-politički. Umetnuta je u sklop riječi i rečenice tako da nikako ne može promijeniti strateško opredjeljenje o sjedinjenju, a da real-psihološki stvara privid da se zaista ostvaruju jugoslovenska ideja o ujedinjenju i želja crnogorskog naroda da se ona ostvari. Privid koji skriva istinu. Da se unitarističko/unionističko sjedinjenje/prisajedinjenje narodu predstavi kao ujedinjenje saglasno suštini autentične jugoslovenske ideje.

3a) Sadržina, suština i smisao pravno-regulativnog određenja u dijelu citirane druge tačke Odluke – da se Crna Gora ujedinjuje sa Srbijom u „jednu jedinu državu pod dinastijom Karađorđevića“ – uz drugo što je transparentno, u sebi skriveno ali izvjesno, sadrži i određenje: „Srbija je ta jedna jedina država“.

Bez pomena Crne Gore

4a) Pravno-regulativno određenje u drugom dijelu rečenice druge tačke Odluke koje je formulisano riječima – te da „tako ujedinjene stupe u zajedničku otadžbinu našeg troimenog naroda Srba, Hrvata i Slovenaca“ – u kontekstu skupa i sklopa drugih pravno-regulativnih određenja Odluke, kazuje da je to određenje umetnuto u tekst iz taktičkih razloga – da stvara uvjerenje, da stvara privid, da će i Crna Gora, kao samostalni subjekt, nastaviti da učestvuje u završnim procesima stvaranja države jugoslovenskih naroda. Nikakvu drugu ulogu, baš nikakvu, te riječi ne mogu imati u tekstu Odluke. Jer, ukidanjem države Crne Gore, oduzeto je Crnoj Gori, ne samo kao državi, nego i kao posebnom narodnosno-političkom subjektu, pravo da ravnopravno sa drugim jugoslovenskim narodima i zemljama učestvuje u odlučivanju o stvaranju zajedničke države jugoslovenskih naroda i zemalja, u odlučivanju o uslovima ujedinjenja, o obliku zajedničke države, njenom ustrojstvu i položaju Crne Gore u njoj.

Očigledno to potvrđuju, pečatiraju, činjenica da Crna Gora ni kao država, ni kao politička zajednica građana, nije bila pozvana, ni imala predstavnika u pregovorima o ujedinjenju, vođenim od 28. novembra do 1. decembra, ni u činu usvajanja Beogradskog pakta o ujedinjenju 1. decembra 1918. godine, kojim je stvorena država jugoslovenskih naroda i zemalja pod imenom Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca. I činjenica da Prestolonasljednik Aleksandar Karađorđević u Proklamaciji o ujedinjenju nije pomenuo Crnu Goru ni crnogorski narod. U njoj doslovno piše: „…proglašavam ujedinjenje Srbije sa zemljama nezavisne države Slovenaca, Hrvata i Srba u jedinstveno Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca“. To znači da je Crnu Goru tretirao kao „dodati priključak Srbiji“, čemu je težio, kako piše njegov biograf u knjizi Pašić i Srbija..

Odluka Podgoričke skupštine dala je legitimitet tom isključenju Crne Gore iz čina ujedinjenja, iz kruga konstituenata stvorene države.

Priključak Srbije

Motivi i ciljevi ustanovljenja Podgoričke skupštine i donošenja njene Odluke su stvaranje velike Srbije, što takođe potvrđuje njihovu identifikovanu sadržinu i smisao.

Odluku kojom je ukinuta država Crna Gora i „kao priključak dodata Srbiji“, dakle, donijela je nelegalna i nelegitimna Podgorička skupština, čiji su personalni sastav činili članovi koji nijesu izabrani od naroda na demokratski i zakonu saglasan način. Zato je nelegalna i nelegitimna, bez obzira na njenu sadržinu. A njena sadržina nema ni pravno, ni demokratsko utemeljenje, ni u međunarodnom ni u unutrašnjem poretku.

Srž Odluke Podgoričke skupštine suprotan „vjekovnoj težnji naroda Crne Gore“ i suštini jugoslovenske ideje

Istorijska je i neporeciva istina da je ujedinjenje svih jugoslovenskih naroda u jednu državu stvorenu i sa državnim uređenjem saglasnim izvornoj jugoslovenskoj ideji. To je sadržaj koji je iskazivan odrednicom „vjekovna težnja naroda Crne Gore“. To je, bez sumnje, podrazumijevalo zajedništvo i sa Srbijom u tako stvorenoj jugoslovenskoj državi i sa takvim državnim uređenjem.

To je bila težnja naroda Crne Gore i prije Podgoričke skupštine i za vrijeme njenog rada.

Sadržina, smisao i cilj te težnje, jugoslovenske ideje, je: svi jugoslovenski narodi i zemlje ujedinjuju se u jednu jugoslovensku državu, zajednički odlučuju o stvaraju te države, utvrđuju njen oblik vladavine i njeno državno uređenje. O tome odlučuju slobodno i u odnosima uzajamnog poštovanja posebnog subjektiviteta svakoga naroda i svake zemlje i ravnopravno. Sa uzajamnim uvažavanjem identiteta, nacionalnog i državnog, kulturnog i svakog drugog. Bez podređivanja drugog. Bez samovoljnog i protivpravnog preuzimanja vlasti na teritoriji jednog entiteta od bilo kog drugog entiteta. Svi narodi i sve zemlje u zajedničkoj državi zajednički i u odnosima ravnopravnosti odlučuju o položaju svakog ko se ujedinjuje u zajedničku državu. Sve to činiti sa ciljem uvećanja slobode svakog i svih i ubrzanja ekonomskog i ukupnog društvenog napretka svih.

Listovi jednog pupoljka

Simbolično u pjesmi Mickijevića, koja se nalazi u svim čitankama na jugoslovenskom prostoru, pjesmi koja djelove te jedne države jugoslovenskih naroda i zemalja identifikuje kao „listove jednog pupoljka“. Kao samostalne i slobodne listove za prirodno razvijanje, a ujedinjene u cjelinu.

Samo sa takvom sadržinom i ciljem jugoslovenska ideja je „velika ideja humanističkog značaja“, kako je okarakterisana.

Jedan rukavac izvora ideje sa tom sadržinom i ciljem je i u Crnoj Gori. Sa tom sadržinom i ciljem jugoslovenska ideja je oduševljavala narod Crne Gore. Sa tom sadržinom, dominantno je prihvaćena u Crnoj Gori. Ta ideja jeste istorijski progresivna. Za autora ovog studijskog rada to je nesporno i sada poslije razbijanja šestočlane federativne Jugoslavije, iako je izgovoreno i napisano mnogo riječi da se dokaže da je „Jugoslavija grobnica“ ovoga ili onoga jugoslovenskog naroda.

Jugoslovenskoj ideji, dakle, suprotni su: isključenje od drugoga ili drugih bilo koje države ili zemlje na jugoslovenskom prostoru ili bilo kojeg jugoslovenskog naroda iz procesa odlučivanja o ujedinjenju, utvrđenju karaktera i koncepta državnog ustrojstva države koja se stvara ujedinjenjem; desubjektiviziranje i bezimeno unitarističko utiskivanje i inkorporiranje u državu koja se stvara bilo kog naroda ili zemlje; bilo kome oduzimanje identiteta, individualnog subjektiviteta, političko-narodnosne, kulturne i druge samobitnosti.

Ukupna istorijska situacija 1918. nije zahtijevala, niti nalagala, pogotovu ne imperativno, odbacivanje koncepta i sadržine jugoslovenske ideje, niti radikalno mijenjanje bilo kojeg segmenta njene sadržine. Da se njenim odbacivanjem ili pod njenom firmom sprovodi i ostvari bilo čija velikodržavna ideja ili pijemontska uloga. To znači, nije zahtijevala, ni nalagala, da se vrši destrukcija crnogorstva u narodnosno/nacionalnom i kulturnom značenju. crnogorska istorijska, kulturna, nacionalna, političko-državna posebnost; posebna samobitnost crnogorskog naroda. Jer se bez toga mogla demokratski stvoriti jugoslovenska država, budući su se i država Crna Gora, kao i sve druge jugoslovenske zemlje, izričito i neopozivo opredijelile za državu saglasnu jugoslovenskoj ideji.

Jugoslovenska ideja

Naprotiv, istorijska situacija 1918. godine usmjerila je sve jugoslovenske narode i zemlje, takođe narod Crne Gore i njegovu državu, njihova zvanična vođstva, da zajednički stvore jednu državu jugoslovenskih naroda i zemalja i da time, u organizaciono-institucionalnom smislu, ostvare jugoslovensku ideju.

Crna Gora nije imala istorijski opravdanog razloga da bude van procesa realizovanja jugoslovenske ideje. Čak i da je imala interes za to i da je htjela da bude van nje, tadašnje vrijeme (1918) i sve okolnosti diktirali su Crnoj Gori da mora biti u sastavu države koja se stvori realizacijom te ideje. Protiv toga nije bio nijedan relevantan činilac u Crnoj Gori. Možda samo usamljeni pojedinci. Protiv toga nijesu djelovali ni protivnici izvršenja Odluke Podgoričke skupštine. Naprotiv, i oni su bili za to opredjeljene. To dokazuje sadržina naprijed citiranog Protesta 250 Cetinjana upućenog 21. novembra Podgoričkoj skupštini. U njemu se, naime, izričito iskazuje opredjeljenje za ujedinjenje Crne Gore sa drugim jugoslovenskim narodima „ruku pod ruku i ravnopravno sa Srbijom“. Citirana sadržina iz knjige Jovana Ćetkovića, takođe kazuje da je na više mjesta, spontano i nepovezano, iskazivano opredjeljenje građana u procesima izbora sastava Podgoričke skupštine, da su za zajedničku državu u kojoj se neće izgubiti subjektivitet i ime Crne Gore.

Kralj Nikola u Proglasu, objavljenom 8/21. oktobra 1918. godine, takođe je dao zvaničnu izjavu koja glasi: „Braćo, sa najvećim zanosom, radošću i oduševljenjem danas izjavljujem da želim, a uvjeren sam da istu želju ima sav moj vjerni narod u Crnoj Gori, da naša mila Crna Gora bude sastavni dio Jugoslavije, da časno uđe u jugoslovensku zajednicu, kao što je časno i do kraja ratovala i stvarala“.

To su istorijske istine.

Unionisti, ali za republikanski oblik zajedničke države

Idejne vođe i udarne akcione pesnice unionista, Marko Daković i Jovan Đonović, jugoslovensku ideju takođe nijesu shvatali kao desubjektivizirano „podređivanje Crne Gore dinastiji Karađorđevića ili bilo kojoj drugoj dinastiji“. Borili su se za republikanski oblik vladavine zajedničke države. To je bio razlog da im srpska politika, posredstvom vojske, onemogući dolazak na sjednice Podgoričke skupštine.

http://www.pobjeda.co.me/citanje.php?datum=2011-03-09&id=203203